Pandemi nedeniyle kapanan fabrikalar ve Çin ekonomisinin büyüme hızındaki yavaşlama, küresel üretim faaliyetlerindeki maliyeti artırıyor.
Yakın tarihli anketler, Delta koronavirüs varyantı salgınlarının azaldığı ülkelerde küresel faaliyette bir iyileşme gösteriyor. Ancak COVID-19’un neden olduğu çip yetersizliği ve arz kesintileriyle mücadele eden ülkelerin aldığı hasarlar, büyüme hızlarında düşüşe sebep oluyor.
Avrupa Birliği ülkeleri ve İngiltere’deki üretim faaliyetleri büyüme oranlarında güçlü kalmaya devam etse de lojistik sorunlar, ürün kıtlığı ve enflasyonist baskıların yüksek tutulması nedeniyle ortaya çıkan iş gücü sıkıntısından dolayı da zarar görüyorlar.
İngiltere merkezli ekonomik tahmin grubu EY ITEM Kulübü’nün kıdemli ekonomi danışmanı Martin Beck, bazı darboğazların yakın zamanda hafiflemeye başlasa da başta yarı iletkenlere ihtiyaç duyanlar olmak üzere birçok sektörün 2022’nin büyük bölümünde aksamalarla karşılaşacağını belirtiyor. Bu da faaliyetlerin bir süre daha sınırlı kalacağına işaret ediyor.
Londra merkezli bilgi işlem sağlayıcısı IHS Markit’in nihai üretim Satın Alma Yöneticileri Endeksi’nin (PMI) Ağustos ayındaki 61.4’lik göstergesi ise Eylül’de 58.6’ya geriledi ve İngiltere’nin PMI’ı arka arkaya 4 ay boyunca düşerek 60.3’ten 57,1’e indi.
Avrupa’nın en büyük ekonomisi olan Almanya’daki fabrikalar, hizmet sektörünü etkileyen pandemi kısıtlamaları sırasında neredeyse hiç bozulmadan ilerliyordu, ancak ürün kıtlığı ve bazı hammadde sıkıntısı artık endüstriyi engellemeye başlıyor. Fransız üretim sektöründeki büyüme ise ürün arzına ilişkin sorunların sektöre ağırlık vermesi nedeniyle, PMI’ın gösterdiği gibi, tahmin edilenden biraz daha fazla zayıfladı.
Bu arz darboğazları, fabrikaların ihtiyaç duyduğu hammadde maliyetleri üzerindeki baskıyı sürdürdü ve üreticiler bu artışların bir kısmını müşterilere aktarmak durumunda kaldı. Bu nedenle Euor bölgesi üretim fiyatları endeksi yaz aylarında görülen rekor seviyeye yaklaştı.
Ön resmi verilere göre, Avrupa Merkez Bankası’nın %2,0’lik hedefinin çok üzerinde olan ortak para birimi alanındaki enflasyon geçen ay %3,4’lük oranla 13 yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki üretim artışının da geçtiğimiz aylarda zayıflaması sebebiyle önümüzdeki günlerde olması gereken verilerin gösterilmesi bekleniyor.
Asya bölgesindeki gerilemeler
Çin’in zayıflayan ekonomik ivmesi, ülkenin fabrika faaliyetinin elektrik kullanımındaki daha geniş kısıtlamaları nedeniyle hasar daha aldı. Öyle ki PMI, Eylül ayında beklenmedik bir şekilde Çin ekonomisinde küçülme göstermesiyle bölgenin büyüme beklentilerine yeni bir sekte vurdu.
Özel Caixin/Markit Üretim PMI’ı, Ağustos ayındaki düşüşün ardından beklenenden daha iyi performans gösterse de dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde artan zayıflık işaretleri komşu ülkelerin görünümünü gölgeliyor.
NLI Araştırma Enstitüsü ekonomisti Makoto Saito, ekonomik faaliyet üzerindeki koronavirüs kısıtlamalarının kademeli olarak kaldırılırken gerçekleşecek yavaş hız sebebiyle, Güneydoğu Asya ekonomilerinin bu yılın geri kalanında durgun kalacağını dile getiriyor.
Dünyanın üçüncü en büyük ekonomisi olan Japonya’daki üreticiler de pandemi kısıtlamaları ve artan tedarik zinciri kesintilerinin yanı sıra, hammadde kıtlığı ve teslimat gecikmelerinden kaynaklanan baskıyla karşı karşıya kaldı. PMI, Japonya için Şubat ayından bu yana en yavaş genişleme hızını kaydetti.
Tayvan’ın fabrika faaliyeti genişlemeye devam ederken Vietnam’ın endeksi değişmeden aynı kaldı ve bir yıldan fazla bir süredir en yavaş hızında devam etti. Bununla birlikte Güney Kore, Hindistan ve Endonezya’nın PMI’ları yükseldi.
Capital Economics’in Asya ekonomisti Alex Holmes, bölgesel PMI’ların bölgedeki büyük virüs dalgalarından kaynaklanan bozulmada bir miktar azalma gösterdiğini belirtiyor. Ancak karşılanmayan siparişlerin birikmesi nedeniyle, tedarik zincirlerinin daha da azalmasına neden olan kıtlıkların bir müddet daha süreceğini dile getiriyor.
Bir zamanlar küresel büyümenin itici gücü olarak görülen Asya’nın yükselen ekonomileri; aşıların piyasaya sürülmesindeki gecikmeler ile Delta varyantı vakalarındaki ani artışın tüketim ve fabrika üretimine zarar vermesi nedeniyle, pandeminin etkilerini atlatma konusunda gelişmiş ekonomilerin gerisinde kalıyor.
