Volkan bilimciler, patlamaları tahmin etmek için yapay zeka, uydular ve gaz sensörlerini kullanıyor.
Amerika Birleşik Devletleri’ndekiler de dahil olmak üzere dünyadaki yaklaşık 1.400 aktif yanardağın çoğu yerinde gözlemevleri bulunmuyor. Yer seviyesindeki verilerden yoksun olan bilim insanları, volkanik faaliyetleri takip etmek için uydulara yöneliyor.
Şimdilerde yapay zeka kullanan araştırmacılar, bir yanardağın ne zaman patlama olasılığının olduğuna dair uyarı işaretlerini tespit etmek için uydu tabanlı yeni bir yöntem geliştirdiler.
Bu yeni çalışmaya göre volkanologlar, Ruapehu Dağı, Tongariro Dağı ve Whakaari Adası dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki 6 aktif yanardağda 18 farklı patlamadan önce alınan binlerce sismik kaydı taramak için yapay zeka algoritmalarını kullanıyor. Bu sistemle dağların ince hareketlerini algılayabilen uydulardan gelen verilerle birlikte, derinlerde hareket eden erimiş kayaları izleyen yer tabanlı sensörler ve dronelar sayesinde önemli derecede ilerleme sağlanıyor.
Canterbury Üniversitesi jeofizikçisi Dr Alberto Ardid bu çalışma için 18 patlamadan sonraki üç ila dört hafta içinde alınan yer gürültüsü ve sarsıntı kayıtlarını kullandı. Bilim insanları ayrıca, yanardağın bir kısmının çökmeden önceki milimetrik kayma hızını bulmak için dikey ve yatay hareketteki küçük değişiklikleri tespit edebilen uydu radar gözlemlerini de araştırmalarına dahil etti.
Çalışmadaki en önemli keşif, patlamalardan önceki günlerde yerin 100 metre altındaki volkanik gürültüyü yüzeydekiyle hareketlerdi. Bu, bir yanardağın sığ kısmında meydana gelen ve daha sonra bir mühür veya kapak oluşturan, sıcak gazı hapseden, basınç oluşturan ve bazen bir patlamayı tetikleyen bir tıkanmaya işaret ediyor.
Çoğu zaman bu işaretler yapay zeka tarafından belirlense de yanardağın patlamadığı görülüyor. Ardid bu durumu, muhtemelen contanın oluştuğu ve basıncın arttığı zamanın %90’ında yanardağın enerjiyi pasif olarak serbest bırakması olarak açıkladı. Ancak yanardağların basıncı pasif bir şekilde serbest bırakmaksını iyi olmadığını ve bunun sonucunda büyük bir patlama yaşanabileceğini de belirtti.
Ardid, bulguların, hayat kurtarmak için volkanlar üzerinde ve çevresinde insan faaliyetlerini yönetmek amacıyla kullanılan volkanik uyarı seviyesi sistemlerini iyileştireceğini umuyor.
